REFORMA OBOWIĄZUJĄCEJ PODSTAWY PROGRAMOWEJ

Aby dojść do celu, trzeba go sobie najpierw wyznaczyć. Dlatego ostatni rozdział skupia się właśnie na tym zadaniu. Ewa Całus, ekspertka UN Global Compact Network Poland, określa w nim postulaty i rozwiązania, które są istotne w budowaniu rzetelnej i kompleksowej edukacji klimatycznej w szkołach.

Rozdział rozpoczyna się od wezwania do wspólnej dyskusji na temat systemu edukacji klimatycznej, skierowanego do wszystkich zainteresowanych tematem stron w Polsce. To zaproszenie jest poprzedzone postawieniem tezy, że system edukacji może być lepszy, a zastosowanie rozwiązań wynikających z ustaleń nauki w polskiej szkole ma głęboki sens. Szkoła traktowana powinna być zaś jako złożony organizm, w którym poszczególne procesy mają na siebie wzajemny wpływ.

W rozdziale rozważane są konkretne kierunki zmiany programowej. Wśród nich możemy znaleźć takie postulaty jak oparcie programu nauczania na ustaleniach nauki, zapewnienie równych szans dla uczniów, podejście do zagadnienia zmian klimatu jako kształtowania potencjału uczniów na rynku pracy, podniesienie kompetencji nauczycieli, lekcje poza budynkiem szkoły i inne trafne pomysły. Każdy z nich jest szczegółowo wytłumaczony, a tekst prezentuje przekonującą wizję zmian oraz celne argumenty przemawiające na ich korzyść.

W tym zmienionym systemie edukacji nic nas nie ogranicza i o klimacie możemy rozmawiać na każdym przedmiocie, a temat zmiany klimatu traktowany jest holistycznie. Fakty klimatyczne traktuje się wreszcie tak, jak na to zasługują, czyli jako fakty. Jednocześnie w uczniu rozwijany jest krytyczny odbiór informacji i umiejętność ich weryfikacji w sprawdzonych, naukowych źródłach. Edukacja zapewnia też inne kompetencje, o których wiemy, że będą kluczowe w zmienionym świecie i będą istotne dla adaptacji naszego społeczeństwa do przewidywanych przez naukę skutków. Są wśród nich współpraca, wdrażanie innowacji, kompleksowe podejście, elastyczność czy zaangażowanie społeczne. W uczniach budowane jest także nowe podejście do przyrody, gdyż obecna relacja człowieka z naturą jest dla obu stron szkodliwa. Dlatego w młodych obywatelach i obywatelkach konieczne jest wzmocnienie więzi z przyrodą oraz zbudowanie lepszej relacji z naturą, opartej na zrozumieniu i szacunku.

Szkoła jako budynek i społeczność także ma niebagatelny wpływ na to, jak dzieci i młodzież widzą świat i to, co postrzegają jako postęp oraz modelową wizję ich otoczenia. By być autentycznymi w tych działaniach, musimy zadbać o to, aby w szkołach ograniczono użycie plastiku oraz innych materiałów, aby budynki funkcjonowały w oparciu o niskoemisyjne rozwiązania, a stołówki oferowały pełnowartościowe, smaczne posiłki wegetariańskie i wegańskie. Ważne jest też otoczenie szkoły, dlatego wśród uczniów i uczennic oraz ich rodziców powinno promować się niskoemisyjne środki transportu takie jak rower czy komunikacja zbiorowa. Konieczne do tego jest odpowiednie ich rozwinięcie i wsparcie, stąd szczególną rolę w tym temacie do odegrania mają samorządy i odpowiednie polityki rządu. Same tereny szkolne również mogą być zielone i pełne przyrody dzięki ogródkom warzywnym, drzewom i łąkom kwietnym. Rozdział jest wypełniony opiniami oraz doświadczeniami dyrektorów i dyrektorek polskich szkół. Podkreślają oni odpowiedzialność i istotną rolę, jaka ciąży na nich w związku z tymi koniecznymi zmianami. Zaznaczają przy tym, że są to zmiany i procesy nie tylko konieczne, ale i korzystne dla społeczności oraz instytucji, jaką jest szkoła.

Wolę do zmiany potwierdza także załączona w rozdziale opinia Związku Nauczycielstwa Polskiego. Związek zawodowy wskazuje w niej konkretne i merytoryczne postulaty, które pokrywają się z tymi proponowanymi przez autorkę rozdziału oraz ruchy młodzieżowe w rozdziale III. Jednocześnie ZNP wskazuje na podejmowane przez siebie działania, które pomagają już teraz budować świadomość klimatyczną wśród kadry nauczycielskiej oraz młodzieży szkolnej. Bez wątpienia można więc stwierdzić, że nauczyciele oraz nauczycielki wspierają kroki mające na celu wprowadzenie rzetelnej i kompleksowej edukacji klimatycznej w szkołach i są z nami na pokładzie.

Nie ma jednak systemu edukacji bez uczelni wyższych. Dlatego rozdział kończy się tekstem dr hab. Haliny Brdulak, profesor nadzwyczajnej Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie. Autorka jasno pokazuje, że również i środowisko akademickie powinno być głęboko i aktywnie zaangażowane w budowanie świadomości klimatycznej wśród przyszłych liderów i liderek życia naszego społeczeństwa kształtowanych na uniwersytetach. To one kształtują bowiem wiedzę, umiejętności i kompetencje społeczne, których powszechny rozwój lub skierowanie na „zielone tory” jest nieodzownym rdzeniem w przeciwdziałaniu kryzysowi klimatycznemu i innym powiązanym z nim zagrożeniom dla całego społeczeństwa i natury.

Artykuł ten jest podsumowaniem rozdziału VII: Reforma obowiązującej podstawy programowej a edukacja klimatyczna – założenia, kierunki oraz zakres zmian, będącego częścią raportu „Edukacja Klimatyczna w Polsce 2021”. Po więcej zapraszamy tutaj: Raport „Edukacja klimatyczna w Polsce”